- ارتفاع: ارتفاع یک صوت یا بسامد یا فرکانس آن مشخص گردیده و به طور کلی محدوده ای است که پایین ترین و بالاترین درجه صوت در آن مشخص می گردد.

- اکتاو: گستره صوتی شامل هشت نت که در آن، نت هشتم تکرار همان نت اول است.

- آکسان: به معنی لهجه یا تکیه و فشار صوتی روی کلمات و یا هجاهاست.

- آلتو: به صدای بم زنان و کودکان گفته می شود.

- انتقال: تغییر و تعویض یک مقام و مشتقات آن به مقام دیگر از موضعی است که احساس ناهمگونی در شنونده ایجاد نشود/تعویض مایه یک قطعه موسیقی به مرتبه بالاتر یا پایین تر است.

- انعطاف پذیری صوت: میزان توانایی و آمادگی حنجره شخص در انتقال از نتی به نت دیگر یا پرده ای به پرده دیگر مبتنی بر منطق موسیقی است.

- اوج: یا هفتکاه به درجه هفتم یا نت سی در دیوان اساسی گویند.

- باریتون: به صدای توسط مردان گفته می شود.

- باس: به صدای بم مردان گفته می شود.

- بسامد: میزان ارتعاشات یک صدا در مقیاس یک ثانیه است و به آن تواتر یا فرکانس هم گویند.

- بُعد: به پرده، در موسیقی عرب بعد گفته می شود.

- بلندی صوت: همان شدت یا قوت صوت و عبارت از توان صوتی یا میزان انرژی آزاد شده صوتی است که از منبع تولید کننده آن در واحد سطح انتشار می یابد؛ به آن ولوم نیز گویند.

- پرده: به مقدار فاصله بین دو نت گفته می شود.

- پنتاکورد: به توالی پنج نت در یک گام موسیقی گویند.

- تتراکورد: به توالی چهار نت در یک گام موسیقی گوبند.

- تحریر: صوتی آهنگین و خالی از حروف است که از حنجره انسان صادر شده و در حین اجراء آن، هوا هنگام عبور به وسیله ماهیچه های صوتی قطع و وصل می شود./ نوسانات صوتی منظم وسازواره که از حنجره انسان صادر می شود.

- تحلیه: به استفاده از مقامات فرعی به منظور آراستن مقام اصلی ، تحلیه گویند.

- تحویلات: ایجاد تنوع در نغمات و تغییر مایه موسیقی را گویند.

- ترادف: به ترتیب موسیقیایی اجراء نغمات و نیز همگونی یک نغمه با ماقبل و مابعد آن ترادف گفته می شود.

- ترکیب: به تلفیق دو یا چند مقام و نغمه در یک قطعه آوازی گفته می شود.

- تصویر: به اجراء مقامات موسیقی عرب از درجه غیر معمول (غیر اصلی) گفته می شود.

- تطابق: در اصطلاح به معنی تلفیق موسیقی و کلام بر اساس خواص ذاتی کلمات و مفاهیم آن می باشد.

- تکیه صوتی: به فشار صوتی بر محل خاصی از کلمه یا جمله که تداعی کننده مفهوم و معنای خاصی گردد گویند.

- تلحین: به آهنگ گذاری بر کلمات یک متن گفته می شود.

- تغنیم: به معنای نغمه خوانی یا نغمه گذاری است.

- تِنور: به صدای زیر مردان گفته می شود.

- تنوع: به ایجاد تغییر و گوناگونی در نغمات و آهنگ های یک قطعه لحنی گویند.

- تواتر: ر.ک به بسامد

- توازن: به حفظ تعادل موسیقیایی در هنگام اجراء نغمات و الحان گفته می شود.

- تون ساده: صدایی که تنها یک فرکانس داشته باشد.

- تون مرکب: صدایی که دارای چند فرکانس مختلف است.

- تونیک: به نت آغازین یک گام موسیقی اطلاق می شود.

- جنس: تتراکورد در موسیقی عرب جنس خوانده می شود.

- جواب: به نت هشتم در یک اکتاو که تکرار همان نت اول است در موسیقی عرب، جواب اطلاق می شود و مفهومی کاملا صوتی دارد.

- جهارکاه: به درجه چهارم یا نت “فا” در دیوان اساسی گویند./ نام یکی از مقامات اصلی عربی است.

- حسینی: یا ششکاه به درجه ششم یا نت “لا” در دیوان اساسی گویند./ نام یکی از فرعیات مقام بیاتی است.

- دانگ: ر.ک به تتراکورد

- دوکاه: یه درجه دوم یا نت “رِ” در دیوان اساسی گویند.

- دومینانت: به نت پنجم در یک گام موسیقی اطلاق می شود.

- دیوان: ر.ک به اکتاو

- دیوان اساسی: اکتاو اصلی که مصدر مقامات اصلی موسیقی عرب است خوانده می شود.

- رنین صوت: طنین صوت در موسیقی عرب رنین خوانده می شود.

- سبک: شیوه یا استیل هنری یا ادبی، سبک نامیده می شود.

- سُپرانو: به صدای توسط زنان و کودکان میگویند.

- سُلفژ: روشی برای تربیت گوش و شنوایی است./ نت خوانی و نت نویسی است.

- سُلّم: به نمودار موسیقیایی یک مقام در موسیقی عرب گویند.

- سیکاه: به درجه سوم یا نت “می” در دیوان اساسی گویند./ نام یکی از مقامات اصلی عربی است.

- شدت صوت: ر.ک به بلندی

- ششکاه: ر.ک به حسینی

- صدا: یا صوت به فرکانس هایی که در اثر ارتعاش یک جسم ایجاد شده، در محیط مناسب انتشار، جریان یافته و برای گوش آدمی قابل دریافت است گفته می شود.

- طریق: به خلق و ابداع یک آهنگ یا ردیف لحنی، مبتنی بر مقامات عربی، توسط قاریان صاحب سبک اطلاق میشود.

- طنین: کیفیتی است در صوت که موجب تفاوت و تمایز اصوات هم شدت و هم ارتفاع از یکدیگر شده و رنگ، شیوش یا زنگ نیز خوانده می شود.

- عقد: در موسیقی عرب گاه به معنای جنس یا تتراکورد و گاه به معنای پنتاکورد به کار می رود.

- غَلت: نام دیگری برای تحریر است.

- غَمّاز المقام: در موسیقی عرب دو مینا نت به غمّاز معروف است.

- فاصله: به میزان نسبت ارتفاع دو صوت یا دو درجه صوتی گفته می شود.

- فرکانس: ر.ک به بسامد

- فون: واحد سنجش بلندی صوت است.

- قرار: دارای مفهومی صوتی است و هم به معنای درجه اول اکتاو هم به معنای بم صوت در موسیقی عرب کاربرد دارد.

- قفله: شیوه قطع لحن یا آهنگ در قسمت پایانی، در موسیقی ارتجالی عربی قفله خوانده میشود.

- قوت صوت: ر.ک به بلندی

- کُردان: به درجه هشتم یا نت “دو” در دیوان اساسی گویند.

- گام: عبارت از توالی تثبیت شده اصوات پی در پی با فواصل معین در یک اکتاو است که دارای مفهوم موسیقی است. در موسیقی عرب به آن مقام یا نغمه گویند.

- لحن: دارای مفاهیم مختلفی چون خطا و اشتباه در گفتار، آهنگ کلام یا لهجه و قطعه آهنگ ساخته شده برای یک متن می باشد.

- لحن در تلاوت قرآن: کیفیتی است که از استفاده صحیح و مطلوب مقامات و نفمات عربی، برای ارایه آیات قرآن کریم، بر اساس اصول و مبانی مربوطه حاصل می آید.

- متزوسُپرانو: به صدای زیر زنان و کودکان می گویند.

- محیّر: به جواب (اکتاو) درجه “رِ” در موسیقی عرب اطلاق می شود.

- مدت صوت: به مدت استقرار و مکث روی یک نت یا درجه صوتی مدت یا دیرند گویند. در موسیقی عرب به مدت صوت طنین گویند.

- مرتبه: نام دیگر دیوان است.

- مساحت صوت: به گستره صوت در یک شخص از پایین ترین تا بالاترین حدّ آن مساحت صوتی گفته میشود.

- مسافت صوتی: به فاصله بین درجات یا نت ها در موسیقی عرب مسافت صوتیه گویند.

- مقام: به گام های موجود و معین در موسیقی های سنتی یا مقامی در کشورهای عربی، ایران و ترکیه مقام گفته می شود.

- مقامات اصلی: مقانات اصلی در موسیقی عرب را مختلف ذکر کرده اند اما ماحصل این اقوال را می توان در یازده مقام خلاصه کرد: راست، بیاتی، سیکاه، جهارکاه، حجاز، نهاوند، عجم، کرد، صبا، نواأثر و حجازکار

- مکتب: ر.ک به سبک

- ملودی: به تعدادی از نت ها که به دنبال هم اجرا شده و دارای مفهوم موسیقیایی باشند گفته می شود.

- موتیف: کوچک ترین واحد موسیقی است که دارای مفهوم باشد؛ موتیف معادل کلمه در زبان است.

- مودولاسیون: ر.ک به تحویلات

- موسیقی ارتجالی: از اصطلاحات موسیقی عربی و به معنای بداهه خوانی یا بداهه نوازی است. در این موسیقی خواننده یا نوازنده فارغ از ایقاع یا ریتم نغماتی را به صورت آزاد در فضای موسیقی مقامی اجرا می کند.

- موسیقی آوازی: نوعی موسیقی است که منشأ آن حنجره انسان می باشد و معمولاً در مقابل موسیقی ساز به کار می رود.

- موسیقی فولکور: به موسیقی محلی، منطقه ای یا قومی گفته می شود.

- نبرات: یا عربات در موسیقی عرب به معنای تحریر به کار می رود.

- نُت: الفبای موسیقی یا علائمی برای نوشتن و خواندن یک متن موسیقی است.

- نغمه: به معنای هر نوای خوش، ملودی و گاه به معنای مقام در موسیقی به کار می رود.

- نوا: به درجه پنجم یا نت “سُل” در دیوان اساسی گفته میشود.

- نَو?ح? : یکی از قالبهای رایج موسیقی در دوران اعراب جاهلی بوده است.

- وُلوم: ر.ک به بلندی

- ویبراسیون: به معنای لرزشهای ساز واره در موسیقی و تقریبا به مفهوم تحریر نزدیک است.

- هرتز: واحد فرکانس یا بسامد است.

- هفتگاه: ر.ک به اوج

- یکاه: به درجه”سُل” قبل از دیوان اساسی گفته میشود.

برگرفته از کتاب هنر تلاوت

:::لینک ثابت:::

نوشته شده در یکشنبه 90 شهریور 6ساعت 6:50 عصر توسط محمد حسین ملکی قزوینی
نظرات شما () | |